burgerparticipatie
Tevreden burgers met snel herstel aan openbaar groen na immense valwindschade
|
Aandachtspunten bij het realiseren van zon- en windenergie in het landelijk gebied
29 augustus 2022
Het realiseren van zonne- en windenergie in het landelijk gebied ontmoet vrijwel altijd weerstand bij omwonenden. Hoe dan te werk te gaan? Hiervoor bestaat geen eenduidig recept. Onder andere de volgende aspecten verdienen in elk geval zorgvuldige aandacht:
- Het startpunt: vanuit welke besluit handelt het college van B&W. Gezien de grote controverse die gepaard gaat met het zoeken naar geschikte locaties voor zonne- en windenergie lijkt een breed gedragen raadsbesluit wenselijk. Ook van belang is hoe dit tot stand gekomen is. Maar ook daarna kan nog altijd behoefte bestaan aan een gesprek over dat besluit.
- De rol en de invulling van het participatieproces – het relevante gesprek dat gevoerd gaat worden is van groot belang. Belanghebbenden en vooral tegenstanders zijn vaak vooral gebaat bij een zo breed mogelijk ingezette vraagstelling. Voor de gemeente kan dat leiden tot vertraging en herhaling van zetten. De kunst is om dit laatste te voorkomen en tegelijk opening te bieden om alle relevante aspecten bij grootschalige opwek in het buitengebied aan bod te laten komen.
- Historie: Wat heeft zich al afgespeeld en hoe ga je daarmee om? Bij de zoektocht naar geschikte locaties voor wind- en zonne-energie is vrijwel altijd sprake van eerdere contacten tussen gemeente en belanghebbenden. Vaak is er sprake van oud zeer en beschadigd vertrouwen. Het is van belang om eerst de tijd te nemen om aan de relatie te werken, om daarna constructief in gesprek te kunnen komen met elkaar.
- Een goede timing van de start van een zoektocht naar geschikte locaties voor zonne- en windenergie in het landelijk gebied is cruciaal. Naderende raadsverkiezingen kunnen de basis voor gesprek aan het wankelen brengen. Dat geldt ook voor rechtelijke uitspraken over bijvoorbeeld geluidscontouren. Wachten tot er wel duidelijkheid is, kan veel discussie voorkomen of wegnemen.
- Goede voorbeelden in de nabije omgeving: Goed voorbeeld doet volgen en kan stimulerend werken in de discussies over de landschappelijke impact. Voor windturbines geldt dat de impact van de hoogte op het landschap moeilijk in te schatten is. Voor zonne-velden is de inpassing in het landschap en uit het zicht houden van omwonenden en recreanten weer cruciaal. Belangrijk punt is ook de mogelijkheid voor meervoudig grondgebruik voor recreatie en natuur.
- Medestanders voor duurzame opwek: Lokale energiecoöperaties kunnen steun bieden of zelfs het voortouw nemen. Benut hun kennis, netwerk en ervaring. Gezien de voorwaarde uit het klimaatakkoord van 50 procent lokale deelname zelfs onontbeerlijk en een mooi startpunt voor burgerparticipatie.
- Gebiedsontwikkeling als aanpak: Benut kansen om het realiseren van zon- en windenergie in een breder kader te plaatsen van het te ontwikkelen gebied. Welke wensen leven er vanuit de omgeving om de leefkwaliteit te verbeteren en kunnen die dan tegelijk worden meegenomen.
Meer weten? Mail hans@waardevolgroen.nl
Natuur- en landschapsherstel als onderdeel van de energietransitie
15 februari 2021
Participatie en natuur volwaardige plek in RES
Participatie en natuur moeten een volwaardige plek krijgen in de RES. Dit bericht pronkt op de website van het omgevingsweb: lees deze link: https://lnkd.in/dMDzeBb. Eens met die analyse. Ik voel mij als burger veel te weinig betrokken bij de RES en de gevolgen die dat kan hebben voor de natuur en mijn leefomgeving. Wat hangt ons boven het hoofd in het volgepakte Noord-Holland-Zuid? In veel gemeenten worden de resultaten van de RES-planvorming ingepast in de omgevingsvisies. De participatie die daarvoor wordt georganiseerd laat vaak ook al te wensen over. Het komt dan aan op protest als een concreet project zich aandient. Het gesprek over grootschalig opwekken van wind- of zonne-energie komt dan echt te laat op gang.
Kansen voor een nieuw landschap
Eigenlijk liggen er mooie kansen. Energielandschappen kunnen een verrijking zijn op ons verschraalde landschap; immers sinds 1950 is door de ruilverkaveling, de verstedelijking en de intensivering van de landbouw veel landschap verloren gegaan. En nu liggen er plannen voor meer natuur in heel Nederland en zijn er langer plannen om het areaal aan bos in Nederland uit te breiden. Kansen genoeg dus om al dit mooie beleid te laten samengaan!
Dat vereist wel visie en een actieve opstelling van overheden. Burgers en belanghebbenden dienen daarbij de kans te krijgen om mee te doen. Het nieuwe landschap kan dan ook echt hun landschap worden waar een ieder van kan profiteren en tegelijk agrariërs een rendabel bedrijf kunnen voeren. Als dan ook gekozen wordt voor tenminste 50 procent lokale deelname in grootschalige opwek van zon en of wind, kan een deel van de winst van de energiewinning worden geïnvesteerd in natuur en landschap.
Bijeenkomst NKWK Wolvega: burgerparticipatie nog zoektocht
1 juli 2018
De programma-organisatie Nationaal Kennis- en innovatieprogramma Water en Klimaat (NKWK) hield op 14 juni jl. een excursie in Wolvega over de aanpak van wateroverlast in deze gemeente.
Traditionele model
Een kilometerslange ondergrondse waterafvoer voorziet in het transport van overtollig water, vanuit de bebouwde kom naar een nieuw aangelegd natuurgebied, net buiten Wolvega. Waterschap Fryslan, gemeente Weststellingwerf, provincie Fryslan en it Fryske Gea hebben naar ieders tevredenheid samengewerkt. Dit traditionele model van samenwerkende organisaties volstond hier.
Rol burgers en bedrijven
Maar hoe te werk te gaan als er echt een rol voor burgers is weggelegd? Die onderzoeksvraag ligt nog altijd open in het NKWK-programma van het ministerie. Burgerparticipatie is beslist aan de orde als er voor burgers (en bedrijven) een rol is weggelegd om maatregelen te treffen om wateroverlast, hittestress of droogte aan te pakken. Dat is ook het geval als burgers en bedrijven over cruciale grondposities beschikken. Maar burgerparticipatie kan er ook toe bijdragen conflicterende belangen op te lossen. Bijvoorbeeld, ruimte maken voor wateropvang kan op tegenstand stuiten als er andere gebruiksfuncties in het geding zijn. In Wolvega was er de ruimte voor een oplossing, maar dat is lang niet altijd het geval. In het programma NKWK ligt de vraag nog open hoe de rol van burgers bij de aanpak van klimaatadaptatie kan worden ingevuld.
Adequate informatie
Het praktijkboek voor klimaatbestendig inrichten geeft onder meer de volgende tips voor participatie van burgers:
- Wees vanaf het begin duidelijk, eerlijk en transparant over de mate van invloed die bewoners (kunnen) hebben;
- Geef bewoners vroegtijdig de kans om mee te denken over de ingrepen die nodig zijn om de effecten van klimaatverandering het hoofd te bieden;
- Betrek vooral diegenen voor wie de klimaatmaatregelen grote gevolgen hebben;
- Bepaal van tevoren of klimaatadaptatie je boodschap moet zijn, of juist de maatregel die het probleem kan oplossen;
- Communiceer het klimaatverhaal met de doelgroep in voor hun herkenbare termen en thema’s;
- Zorg permanent voor toegang tot adequate informatie.
Ervaringen met burgerparticipatie bij stadsparkvernieuwing
15 februari 2018
Burgerparticipatie is in trek. Mondige burgers willen invloed, véél invloed. En zo kreeg ik de opdracht om voor gemeente Rijswijk aan de slag te gaan met burgerparticipatie bij de vernieuwing van het Wilhelminapark.
Inheemse flora
In een andere blog maak ik melding van de succesvolle start met het opschonen van de natuurtuin. Een groep enthousiaste vrijwilligers uit de omgeving greep de kans met beide handen om het initiatief van de gemeente te ondersteunen. In een half jaar tijd is de wildgroei uit de tuin en is daar weer volop kans voor inheemse flora om een plekje te vinden.
Schakelen
Er is veel meer te doen in het park. Burgerparticipatie houdt in: meedenken én meedoen, vanaf het begin. Dat betekent voor een gemeentelijke organisatie veelvuldig schakelen tussen project en proces; veel meer dus dan een rol voor burgers in een klankbordgroep.
De ervaringen hebben geleerd:
- Burgers maken zich vaak druk om heel andere dingen dan de gemeente. Zoals: deugdelijke speeltoestellen, een opgeruimde buitenruimte, handhavend optreden tegen ongeoorloofd autoverkeer etc.
- Burgers willen snel resultaat zien, juist m.b.t. die zaken die men belangrijk vindt.
- Burgers verwachten dat de gemeente de leiding houdt. Duidelijkheid over wat wel en niet kan is belangrijk.
- Ambtenaren blijken moeite te hebben om het initiatief uit handen te geven aan burgers. Een veelgebruikt argument is dat actieve burgers niet representatief zijn voor wat er leeft bij de bevolking……
Snel initiatief
Gaandeweg bleek:
- dat er veel aandacht moest komen voor beheer en onderhoud;
- dat met kleine ingrepen al veel winst te boeken was;
- dat het een goede keuze was om snel het initiatief te nemen tot een gezamenlijk gedragen en kansrijk project. De natuurtuin is daarvan een mooi voorbeeld.
Quick wins
Samengevat: begin gewoon en zie wat er gebeurt. Kleine stappen verdienen de voorkeur, omdat dan alle kans is om tussentijds bij te sturen. Benut kansen die zich voordoen. Daarbij denk ik bijvoorbeeld aan “quick wins” die onomstreden zijn en waarmee veel goodwill wordt gecreëerd, zoals het herstellen van kapot straatmeubilair. Of kansen die ontstaan door uitvoering van werken die moéten plaatsvinden, zoals het verleggen van een gasleiding.
Vanuit de dynamiek die daarna ontstaat kan aan parkvernieuwing worden gewerkt waaraan echt behoefte is. Het succes van de natuurtuin is daartoe in elk geval een eerste heel mooie stap!