gebiedsontwikkeling
Aandachtspunten bij het realiseren van zon- en windenergie in het landelijk gebied
29 augustus 2022
Het realiseren van zonne- en windenergie in het landelijk gebied ontmoet vrijwel altijd weerstand bij omwonenden. Hoe dan te werk te gaan? Hiervoor bestaat geen eenduidig recept. Onder andere de volgende aspecten verdienen in elk geval zorgvuldige aandacht:
- Het startpunt: vanuit welke besluit handelt het college van B&W. Gezien de grote controverse die gepaard gaat met het zoeken naar geschikte locaties voor zonne- en windenergie lijkt een breed gedragen raadsbesluit wenselijk. Ook van belang is hoe dit tot stand gekomen is. Maar ook daarna kan nog altijd behoefte bestaan aan een gesprek over dat besluit.
- De rol en de invulling van het participatieproces – het relevante gesprek dat gevoerd gaat worden is van groot belang. Belanghebbenden en vooral tegenstanders zijn vaak vooral gebaat bij een zo breed mogelijk ingezette vraagstelling. Voor de gemeente kan dat leiden tot vertraging en herhaling van zetten. De kunst is om dit laatste te voorkomen en tegelijk opening te bieden om alle relevante aspecten bij grootschalige opwek in het buitengebied aan bod te laten komen.
- Historie: Wat heeft zich al afgespeeld en hoe ga je daarmee om? Bij de zoektocht naar geschikte locaties voor wind- en zonne-energie is vrijwel altijd sprake van eerdere contacten tussen gemeente en belanghebbenden. Vaak is er sprake van oud zeer en beschadigd vertrouwen. Het is van belang om eerst de tijd te nemen om aan de relatie te werken, om daarna constructief in gesprek te kunnen komen met elkaar.
- Een goede timing van de start van een zoektocht naar geschikte locaties voor zonne- en windenergie in het landelijk gebied is cruciaal. Naderende raadsverkiezingen kunnen de basis voor gesprek aan het wankelen brengen. Dat geldt ook voor rechtelijke uitspraken over bijvoorbeeld geluidscontouren. Wachten tot er wel duidelijkheid is, kan veel discussie voorkomen of wegnemen.
- Goede voorbeelden in de nabije omgeving: Goed voorbeeld doet volgen en kan stimulerend werken in de discussies over de landschappelijke impact. Voor windturbines geldt dat de impact van de hoogte op het landschap moeilijk in te schatten is. Voor zonne-velden is de inpassing in het landschap en uit het zicht houden van omwonenden en recreanten weer cruciaal. Belangrijk punt is ook de mogelijkheid voor meervoudig grondgebruik voor recreatie en natuur.
- Medestanders voor duurzame opwek: Lokale energiecoöperaties kunnen steun bieden of zelfs het voortouw nemen. Benut hun kennis, netwerk en ervaring. Gezien de voorwaarde uit het klimaatakkoord van 50 procent lokale deelname zelfs onontbeerlijk en een mooi startpunt voor burgerparticipatie.
- Gebiedsontwikkeling als aanpak: Benut kansen om het realiseren van zon- en windenergie in een breder kader te plaatsen van het te ontwikkelen gebied. Welke wensen leven er vanuit de omgeving om de leefkwaliteit te verbeteren en kunnen die dan tegelijk worden meegenomen.
Meer weten? Mail hans@waardevolgroen.nl
Klimaatadaptatie; dure Velsense bouwlocatie nieuw hitte-eiland?
5 januari 2021
Géén ruimte voor klimaatadaptatie
Dat ruimte maken voor klimaatadaptatie niet vanzelfsprekend is blijkt ook in de gemeente Velsen. Op de projectlocatie Blekersduin in Santpoort-Zuid gloort een nieuw stuk sterk versteende woonomgeving en een dito winkelgebied: 14 peperdure geschakelde twee-onder-een kapvilla’s, een nieuwe DekaMarkt en een appartementencomplex. Er was klaarblijkelijk geen ruimte voor openbaar groen.
Nieuw hitte-eiland
Gevolg is een nieuw hitte-eiland als de temperatuur opnieuw langdurig boven de 25 graden komt. De bewoners van het appartementencomplex zullen bij hete zomers als gebakken vogeltjes van hun balkonnetjes vallen. Terwijl er een ruime ondergrondse parkeergarage aanwezig is, wordt alle nieuwbouw ook nog rijk geflankeerd met parkeerplaatsen. De parkeerplaatsen voor het appartementencomplex functioneren als een bakoven op hete zomerdagen. De ruimte wordt namelijk aan twee kanten begrensd met steen; van de appartementen aan de ene zijde en die van de supermarkt aan de andere zijde. Het plein voor de DekaMarkt is al evenzeer een steenvlakte zonder een sprietje groen en ook de luxe villa’s zullen het moeten doen met het eigen particuliere groen.
Alternatieven voor lelijke steenmassa
Al met al een lelijke steenmassa middenin lommerrijk groen Santpoort-Zuid en Bloemendaal-Noord. Het is onbegrijpelijk dat, met alle kennis die er is over klimaatadaptatie, ook bij ambtelijk Velsen, het gemeentebestuur bij de planontwikkeling kennelijk niet in staat is geweest om met de projectontwikkelaar harde afspraken te maken over een echt leefbare wijk met veel groen. Flinke bomen en met groen bedekte parkeerplaatsen en een groen dak op de supermarkt hadden al een dempend effect kunnen hebben op de hitte die nu eenmaal ontstaat in een versteende omgeving. Om nog niet te spreken van de waterafvoer; de duinrel is naar de zijkant van het plangebied geduwd!
Groennorm!
Het goede nieuws is, dat er inmiddels door de raad van gemeente Velsen in 2019 een nieuw groenstructuurplan werd vastgesteld met een groennorm van 15 procent openbaar groen in elk nieuw te ontwikkelen gebied. In hoeverre de nieuwe groennorm mag concurreren met de parkeernorm is de vraag. Op Blekersduin heeft het groen in elk geval duidelijk verloren van het parkeren maar toen dat werd gepland, rond 2015, was er nog geen groennorm…….. Het zou mooi geweest zijn als iets van het voortschrijdende inzicht dat toen al bestond alsnog in de plannen was verwerkt. En ook de projectontwikkelaar had zijn verantwoordelijkheid kunnen nemen.
Omgevingsvisie: behoud het oude groen!
15 januari 2019
Oud groen schept veel sfeer en biedt veel toegevoegde waarde. Maar dat mooie oude groen ligt dikwijls onder vuur.
Groensingels, boomgroepen en bossen
Nederland is druk aan het bouwen: woonwijken realiseren, wegen verbreden, windparken aanleggen en nieuwe natuur creëren etc. Het oude groen, zoals groensingels, boomgroepen en bestaande bossen, kan daarbij in de weg staan. De oplossing is snel gevonden: het verwijderen van het oude groen en dit compenseren met de aanplant van nieuw groen of met natuurcompensatie elders. Maar mede hierdoor is in de afgelopen ruim 25 jaar het areaal aan bos toch nog met 5400 hectare afgenomen (Schelhaas et al, vakblad Natuur en Bos, 2017).
Binding CO2
Bovendien is dat oude groen van bijzondere waarde. Behoud van oud bos is van belang voor het binden van CO2. Voor ontbossing wordt aangenomen dat alle biomassa verdwijnt, wat zorgt voor een onmiddellijke uitstoot van een grote hoeveelheid CO2. Opbouw van de koolstofvoorraad in nieuw bos gaat ongeveer een factor veertig langzamer dan de uitstoot bij ontbossing. De opbouw van de voorraad in beheerd bos gaat nog eens een factor drie langzamer.
Balans
Het effect van ontbossing werkt dus heel sterk door in de broeikasgasbalans van bos. Bij de huidige schatting van circa 3000 ha bruto ontbossing per jaar neemt het Nederlandse bos als geheel nog steeds CO2 op, maar bij 4000 ha slaat de balans om (Schelhaas et al, 2017).
Dood hout
Oud groen herbergt ook CO2 door hout. Dood hout wordt nog te vaak onderschat. Dode bomen ziet men veelal als een nutteloze sta-in-de-weg, zeker als ze wandelpaden blokkeren. En dit terwijl ze onmisbaar zijn voor de biodiversiteit. Ze zijn een toprestaurant voor vogels en insecten, die op hun beurt weer bijdragen aan het verspreiden van schimmels voor de snelle afbraak van juist ….. dat dode hout. Mijn insteek bij gebiedsontwikkeling is dan ook het oude groen te zien als een te behouden kwaliteit die veel kan toevoegen aan een gebied: ecologisch, cultuurhistorisch, recreatief en voor het klimaat. Meer informatie: mail hans@waardevolgroen.nl.
Sponge city in Nederland
1 december 2018
Het concept van “sponge city” wordt wereldwijd toegepast. Steeds meer steden zien het belang van klimaatbestendig inrichten, waarbij wateroverlast en perioden van droogte worden tegengegaan.
Opvang, hergebruik en afvoer
De strategie komt veelal op hetzelfde neer: water vasthouden, zo snel mogelijk bergen en gecontroleerd afvoeren. Opslag in regentonnen, grote bassins en heliofytenfilters kunnen bijdragen aan slim hergebruik van grijswater. Zo wordt de stad als een spons die een teveel aan water opvangt en later weer afvoert en hergebruikt.
Groene oase
De ruimte in de stad is beperkt en groen in de stad zorgt ook voor extra onderhoud en beheerskosten. In gemeente Culemborg is in de wijk Lanxmeer geëxperimenteerd vanuit de gedachte wonen, werken en recreëren te combineren. Inmiddels is de wijk internationaal bekend. Om enkele markante aspecten te noemen:
Het leuke is dat deze groene elementen meeveranderen met de wensen van de bewoners. Van een statische openbare ruimte is dus geen sprake!
Verdienmogelijkheden
Hoe nu te komen tot opschaling? Dit blijft natuurlijk maatwerk:
Het is de uitdaging bij de gebiedsontwikkeling naar voren te halen welke verdienmogelijkheden er zijn en welke daarvan op korte en langere termijn de potentie van klinkende munt hebben.